‘Wat mij trekt, is ergens naar toe gaan en niet weten hoe het afloopt.’

Arita Baaijens groeide op in Ede en studeerde biologie in Amsterdam. Na zeven jaar werken gaf ze haar baan als milieubioloog op om een onzeker avontuur in de Egyptische woestijn aan te gaan. Ze kocht kamelen en leerde in de woestijn te overleven. Als enige Westerse vrouw bereisde ze gedurende een periode van vijftien jaar met haar eigen karavaan kamelen de Sahara. De zelfgezochte eenzaamheid veranderde haar kijken op het leven. In het kale landschap van zand en rotsen valt de mens terug op het pure bestaan. Als de tijd niet kan worden opgevuld met economische en culturele activiteiten komt een mens vanzelf tot reflectie. De confrontatie met de leegte kan beangstigend zijn, maar eenzaamheid maakt ook krachtig. In de woestijn leerde Arita Baaijens angst voor het onbekende om te zetten in een positieve kracht. Als je niemand om hulp kunt vragen bedenk je vanzelf oplossingen. Waar niets is kenmerkt het ontbreken van gereedschap de ware meester.

Na twee decennia zand en kamelen lokt Siberië. In het Altaigebergte zoekt de ontdekkingsreizigster naar het legendarische Shambala, een verborgen paradijs omringd door ijzige bergen ergens ten noorden van de Himalaya. Het paradijs blijft echter onvindbaar, zelfs na vele jaren zoeken. Door ontmoetingen met lokale herders en sjamanen raakt ze geïntrigeerd in hun rotsvaste geloof in natuurgeesten en bezielde natuur. Als bioloog vraagt ze zich af hoe het kan dat een heel volk een andere werkelijkheid lijkt te ervaren dan zijzelf. Kan landschap de geest kunnen beïnvloeden? En bezit wetenschap het monopolie op waarheid? Een nieuwe expeditie en een experiment moesten uitkomst bieden. In 2013 omcirkelt de reizigster het hele Altai gebergte te paard, vijftienhonderd kilometer door moeilijk bereikbare gebieden in Kazachstan, China, Mongolië en Rusland. De reis en de uitkomst van het experiment zetten haar leven behoorlijk op zijn kop en tegelijkertijd weer op de rails.

Het boek over de expeditie en haar onderzoek naar betekenis van landschap in Siberië,’Zoektocht naar het paradijs’ (2016), werd enthousiast ontvangen. Zomer 2016 reisde Baaijens naar de heilige Karakolvallei in de Altai om een deep map experiment uit te voeren met een team van wetenschappers, kunstenaar en bewoners uit de regio. In datzelfde jaar bezocht zij Ierland om een virtual reality film over mens-landschap te maken en ook reist ze naar Papoea Nieuw Guinea waar zij in de hooglanden onderzoekt welke betekenis de bewoners van het tropische bos toekennen aan natuur en omgeving. In 2017 startte Arita een project in eigen land: Paradijs in de Polder. Samen met bewoners, onderzoekers, beleidsmakers, doeners, dromers en denkers onderzoekt zij wat landschap ons te vertellen heeft. Onderdeel van het project is het Woordenboek van de toekomst. Taal laat zien wat we belangrijk vinden en onze woordenschat is karig bedeeld met gevoelswoorden voor natuur en landschap. Dat kan anders! Basis voor het landschapsproject is het werkboek ‘Paradijs in de polder, wat landschap je vertelt’ (2018, Atlas Contact). Uitgebreide informatie over dit project is te vinden op de website van Paradijs in de polder.

Arita Baaijens ontving internationaal erkenning en prijzen voor haar onderzoek naar de betekenis van landschap. In 2014 werd zij onderscheiden met de internationale Women of Discovery Humanity award en verkoos de Spaanse Geografische Sociëteit haar tot Traveler of the Year 2014. Zij is lid van onder andere de Royal Geographical Society en de Explorers Club, werd geportretteerd in Modern Explorers (2013, Thames and Hudson) en de tentoonstelling Stoere Vrouwen (2018, Margriet/Amsterdam Museum). Over haar reizen publiceerde zij o.a. het bekroonde boek Desert Songs en bestsellers ‘Een regen van eeuwig vuur’, ‘Woestijnnomaden’ en ‘Zoektocht naar het paradijs, een onderzoek naar waarheid en werkelijkheid in het hart van Centraal-Azië’ (shortlist Jan Wolkersprijs 2016). In september 2018 verscheen ‘Paradijs in de Polder, wat landschap je vertelt’ (Atlas Contact). ‘Een geschenk uit de hemel’, reageerde hoogleraar en ecoloog Theunis Piersma enthousiast.